Jezus van Nazareth, wat zegt de profetie?

Naar aanleiding van wat ik las in een tweetal artikelen op internet, van de hand van de door mij overigens zeer gewaardeerde historicus en auteur Jona Lendering, leek het mij aardig hier een stukje te schrijven over het feit dat Jezus “de Nazoreeër” of “Nazarener” wordt genoemd

In het Nieuwe Testament is te lezen dat Jezus uit Nazareth kwam. Dat wil zeggen, zijn ouders vestigden zich daar enige tijd na zijn geboorte. Ze waren via Bethlehem, waar ze heen gingen in verband met de volkstelling, uiteindelijk in Egypte terecht gekomen. Lendering schrijft het verhaal grotendeels toe aan ‘Joodse retoriek’, inclusief de vlucht naar Egypte.

Dat is één manier om de Bijbel te benaderen en Lendering kennende zal het vanuit historisch oogpunt wellicht een correcte manier zijn om oude teksten te benaderen en analyseren. Echter, de Bijbel is niet zomaar een ‘oude tekst’.

Persoonlijk ben ik van mening dat de verwijzingen naar de profetieën geen methode is om het verhaal dat men schreef als Evangelist “aan te dikken”, of alleen “een methode van retoriek” was om een goed verhaal neer te zetten maar met name om te wijzen op het feit dat in het leven van Christus Jezus deze oude profetieën tot vervulling kwamen.

Historisch gezien is er geen enkele twijfel namelijk dat Jezus daadwerkelijk geleefd heeft. In zijn leven zijn er zeker meer dan 40 profetieën vervuld (klik hier voor de lijst) die over hem zijn gedaan. Sommigen menen aan te kunnen tonen dat het zelfs 100+ zijn geweest. Dit pamflet heb ik uiteraard besteld inmiddels (via Amazon).

Het aanhalen van de profetieën is dus, naar mijn oordeel, niet zozeer bedoeld om ”het verhaal” interessanter te maken maar aan te tonen dat Christus Jezus vanaf Zijn geboorte de profetieën vervulde aangaande de Messias.

Jezus de Nazoreeër 

Een van de profetieën die genoemd wordt stelt ons, en Lendering stipt dat ook al aan, voor een lastige vraag. In Matteüs 2:23 lezen we (NBG) het volgende:

En van Godswege in de droom gewaarschuwd, ging hij naar het gebied van Galilea, 23en, daar gekomen, vestigde hij zich in een stad, genaamd Nazaret, opdat in vervulling zou gaan hetgeen door de profeten gesproken is, dat Hij Nazoreeër zou heten.

Nergens vinden we echter een letterlijke profetie dat Jezus een “Nazoreeër” genoemd zou worden. Dat doet de vraag rijzen wat hier bedoeld wordt. De Christelijke Encyclopedie (Kok Kampen, 2005) meldt er helemaal niets(!) over.

Christpedia schrijft echter het volgende:

Waarschijnlijk moeten we daarbij denken aan de profetie van Jesaja over de Scheut (Hebr. Netser) uit de wortels van de afgehouwen tronk van Isaï.
Jes 11:1 Want er zal een Rijsje voortkomen uit den afgehouwen tronk van Isaï, en een Scheut uit zijn wortelen zal Vrucht voortbrengen. (SV)
De plaatsnaam Nazareth en het naamwoord Netser (‘scheut’) zijn afgeleid van dezelfde stam Natsar.

Ook de Scofield Reference Bible schrijft hier in de cross-reference:

“Probably referring to Isa 11:1 where Christ is spoken of as a nezter (or rod) out of the stem of Jesse”

De NET.Bible, tenstlotte, geeft een iets andere verklaring:

The Greek could be indirect discourse (as in the text), or direct discourse (“he will be called a Nazarene”). Judging by the difficulty of finding OT quotations (as implied in the plural “prophets”) to match the wording here, it appears that the author was using a current expression of scorn that conceptually (but not verbally) found its roots in the OT.

Met andere woorden volgens de vertalers van de NET.Bible was het niet zozeer een letterlijke referentie maar een referentie die zo begrepen werd uit het Oude Testament. Waarmee je dan toch (inderdaad) uitkomt op referenties als Jesaja 11:1.

Voor sommigen zal de referentie ‘gezocht’ klinken. Voor ons, in deze tijd, is dat wellicht ook zo. Daarom dat ik artikelen van Lendering dan wel weer heel interessant vind. Hoewel hij het anders benaderd, geeft zijn schrijven meer zicht op hoe de teksten tóen werden begrepen. En vanuit dát historische vertrekpunt moeten we, naar mijn oordeel, de Bijbel ook lezen en begrijpen. Het is tenslotte een tekst die inmiddels tussen de 2000-3000 jaar oud is. Je kunt dergelijke tekst, ook en vooral de Bijbel, namelijk niet begrijpen als je die niet in zijn historische context plaatst en leest.

44 profetiën over Christus Jezus (bijlage)

De artikelen van Lendering zijn hier te vinden:

Joodse Retoriek (1)
Joodse Retoriek (2)

Print Friendly, PDF & Email