In Denemarken kun je gratis studeren. Net als in Noorwegen en Zweden. In een land als de Verenigde Staten kost studeren handen vol geld.
Op X (Twitter) zag ik van iemand een bericht voorbijkomen over het feit dat studeren in Denemarken gratis is “omdat ze het onrechtvaardig vinden dat Björn uit de achterstandswijk niet kan studeren door geldgebrek.”. Afgezien van de vraag of dit werkelijk de motivatie is vond ik dit wel een interessant onderwerp om eens wat meer over te lezen, vooral in relatie tot de vraag: “zou dit leiden tot een hoger gemiddeld opleidingsniveau?”.
___
Afbeelding boven: Jan Vašek via Pixabay
Geen collegegeld in Denemarken
Als eerste merk ik dan op dat je geen collegegeld betaalt in Denemarken, net als in Noorwegen en Zweden. Maar daar staan wel hogere kosten voor levensonderhoud tegenover. Dus gratis studeren is niet echt gratis maar ‘vrij van collegegeld’.
De belastingdruk in Denemarken, zie de tabel hier onder, is daarnaast één van de hoogste van Europa. De kosten voor het gratis studeren worden verlegd en dat is dus (eveneens) geen gratis studeren maar studeren op andermans kosten.
Belastingdruk EU landen
|
Land |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
|
Frankrijk |
45,5 |
45,7 |
45,7 |
45,8 |
46,5 |
|
Denemarken |
46,3 |
48,9 |
46,4 |
45,9 |
45,7 |
|
België |
45,7 |
45,5 |
45,1 |
44,3 |
44,9 |
|
Zweden |
42,9 |
42,5 |
43,1 |
44,2 |
44,4 |
|
Finland |
43,6 |
43,8 |
43,9 |
44 |
43,3 |
|
Italië |
43,5 |
43,1 |
43 |
42,3 |
42,1 |
|
Oostenrijk |
42,7 |
42,8 |
43,2 |
41,9 |
41,8 |
|
Duitsland |
38,2 |
38,1 |
38,4 |
38,8 |
39,1 |
|
Griekenland |
35,7 |
36 |
36,6 |
38,7 |
38,9 |
|
Luxemburg |
38,4 |
37,6 |
37,5 |
38,1 |
38,9 |
|
Nederland |
36,1 |
37 |
36,9 |
38,4 |
38,6 |
|
Hongarije |
37,9 |
38,1 |
38,8 |
39,3 |
38,3 |
|
Kroatië |
36,3 |
36,7 |
37,3 |
37,8 |
37,8 |
|
Slovenië |
36,7 |
36,4 |
36,6 |
36,7 |
36,5 |
|
Tsjechië |
34,8 |
33,9 |
34 |
34,8 |
35,4 |
Belastingdruk Top15 in Europa (bron: Wikipedia)
Desondanks kan gratis studeren natuurlijk een flinke stimulans zijn voor jongeren om te studeren en een land heeft, in principe, er ook voordeel van. Dus dat mag dan wat (belastig)geld kosten.
Alhoewel.. een gebrek aan vakmensen en praktisch geschoolden is natuurlijk de andere kant van de medaille. In Nederland lossen we dat op door arbeidsmigranten dat werk te laten doen. Of dat nou zo slim is?
Meer hoogopgeleide mensen in Denemarken?
In Nederland zijn ook veel mensen voor het gratis studeren. Want net als ‘Björn uit de achterstandswijk’ willen zij ook vrij van collegegeld, gratis, studeren. Maar dóet Björn dat dan ook? Stimuleert gratis studeren dat mensen eerder gaan studeren?
“Denemarken spendeert 7,9 procent van zijn bruto binnenlands product aan onderwijsinstellingen, waarmee het land relatief gezien het meeste uitgeeft aan onderwijs van alle OESO-landen. De Denen vinden onderwijs belangrijk; het was een van de weinige landen waarbij er tijdens de crisis tussen 2008 en 2010 juist meer geld werd uitgegeven aan onderwijs.” (Busines insider)
Uit diverse artikelen en de informatie van Eurostat (2023) blijkt dat gratis studeren niet een flinke prikkel is om te gaan studeren. Integendeel.
Rood = hoogopgeleid
(afbeelding: Vzinfo.nl / Eurostat)
Ierland, één van de duurste landen om te studeren, heeft het hoogste percentage hoog opgeleide mensen (49,2%) en Denemarken staat met 39,4% zelfs nog onder Nederland (40,1%) in de lijst.
Toegevoegde waarde gratis studeren?
Is studeren ‘gratis’ maken zinvol? Kennelijk niet. In de lijsten met (wereldwijd) hoogst opgeleide inwoners vind je bijvoorbeeld ook de Verenigde Staten (43%) terwijl studeren daar excessief duur is. En Nederland? Nederland scoort ook altijd goed in dit soort lijstjes. Zoals je ziet al jarenlang beter dan Denemarken.
‘Björn uit de achterstandswijk’ gaat dus, ondanks dat het studeren vrij van collegegeld is, niet studeren. De vraag die dan beantwoord zou moeten worden is: waarom niet? Ik heb geen idee. Maar dat gratis onderwijs op dit gebied een grote toegevoegde waarde heeft? Kennelijk niet!