“Ja, maar zij!” – wie herinnert het zich niet? Als je als kind straf ergens voor kreeg op school of thuis, wijzen naar ‘de ander’: “Ja, maar zij!”. Het Engels heeft daar een uitdrukking voor. Whataboutism. Whataboutism op Social Media is een veelvoorkomend fenomeen.
De bedoeling van Whataboutism op Social Media is: een bepaald probleem of sociaal issue weg te redeneren door naar iets anders te wijzen. Wat ‘veel erger’ is. Om de aandacht van het werkelijke probleem af te leiden. Net als dat kind dat een snoepje pikt, daarvoor gestraft wordt en vervolgens, om onder de straf uit te komen wijst naar anderen: “Ja, maar zij hebben dat gisteren ook gedaan!!” in een poging onder de gerechtvaardigde straf uit te komen.
Whataboutism, soms vernederlandst tot whataboutisme, ook bekend als whataboutery, is een drogreden waarmee iemand de beschuldiging van een misstand niet weerlegt, maar zijn of haar opponent er met een retorische vraag What about …? (Hoe zit het met …?) van beticht schuldig te zijn aan een andere ernstige misstand.
Het gaat om retorische technieken van het type tu quoque (Latijn: jij ook), een jij-bak waarmee op kritiek wordt gereageerd zonder er inhoudelijk op te antwoorden, vooral bedoeld om die kritiek te relativeren. (Wikipedia)
Een recent voorbeeld: de ellende in de Oekraïne wordt stelselmatig door mensen weggewuifd door de golfoorlog aan te halen. Argument is: “Wat Amerika in de golfoorlog in Irak deed was véél erger dan wat de Russen nu in Oekraïne doen”.
Om vervolgens een draai te geven aan de discussie die er is waarbij men het wangedrag van Poetin gaat recht praten. Vaak gelardeerd met de nodige desinformatie over de NAVO, de Europese Unie en beweringen over desinformatie vanuit de Oekraïne zelf.
Whataboutism op Social Media
Het is oorlog. Poetin valt burgers aan. Bombardeert ziekenhuizen, scholen en woonwijken. We zitten niet te wachten op Whataboutism op Social Media maar er zijn oplossingen nodig. Ja, de oorlog in Irak, Afghanistan, Syrië, de onderdrukking van de Oeigoeren, de Armeense Genocide en de vervolging van de Koerden door Turkije – allemaal vreselijk.
Wanneer echter iemand aandacht vraagt voor een bepaald probleem is het probleem dat jij er tegenover wilt zetten niet het issue en zeker geen argument om het aangekaarte onderwerp van tafel te vegen.
Het is een drogreden waarmee je de discussie wilt ombuigen. Bij voorkeur in jouw voordeel, om het aangehaalde probleem te bagatelliseren of om jouw punt te maken. Op fora noemen ze dat ook wel “topic kapen”. Iets waar ik als moderator in het verleden op diverse fora altijd streng tegen optrad. Want Whataboutism voegt niets maar dan ook helemaal niets toe. Integendeel.
Beproefde techniek
Whataboutism is een beproefde techniek. De fake-news websites maken er ook veel gebruik van.
Er zijn op Sociale Media áltijd mensen die er voor vallen en proberen de persoon die dit doet te overtuigen van zijn verkeerde zienswijze.
Maar dat maakt die persoon helemaal niet uit. Sterker nog: doel bereikt. Want het oorspronkelijke onderwerp is daarmee van tafel. Je bent in de kuil gevallen die ze graven daarmee.
Het is, zoals ik al aangaf, een methodiek die kinderen al gebruiken. Omdat ze weten dat daarmee succes behaald wordt, het is een bliksemafleider die vaak uitstekend werkt. Een slimme vader of moeder weet hoe daarmee om te gaan: “Daar hebben we nú niks mee te maken!”.
Kom je Whataboutism op Social Media tegen dan kun je het beste mensen wijzen op het feit dát ze deze manier van argumenteren gebruiken en niet inhoudelijk op ze in gaan. Daarmee is hun drogreden van tafel.