De plannen van de politieke partijen voor de komende verkiezingen van de Tweede Kamer (TK2023) hebben wat opmerkelijke scherpe randjes.
De soep wordt meestal niet zo heet gegeten als hij opgediend wordt, maar toch.
Ik noem er een paar die ik opvallend vind. Helaas hebben lang niet alle partijen hun plannen laten doorrekenen door het CPB en PBL. Die het wel hebben laten doorrekenen wapperen allemaal met de resultaten waaruit ze de delen citeren die hen goed uitkomen.
Stemwijzers
Doe je een kieswijzer of stemwijzer voor de TK2023 dan kunnen de uitslagen onderling zeer sterk verschillen. Het valt mij, en anderen, op dat de selectie van de vragen die je voorgelegd krijgt en de antwoordmogelijkheden sterk verschillen.
Er is dus duidelijk sprake van een voorselectie door de samenstellers van de stemwijzers. Een onafankelijk stemadvies is het niet te noemen.
Politieke plannen TK2023
Om een idee te krijgen van wat de partijen willen, welke politieke plannen ze hebben, zou je dus eigenlijk alle verkiezingsprogramma’s moeten doorspitten. Dat is niet te doen! Ik heb zelf een kleine selectie gemaakt op dat gebied: de partij waar ik voorheen, al dertig jaar lang, op stemde vergeleken met een aantal alternatieven.
Door de doorrekeningen van het CPB en PBL en diverse recente artikelen is er op een aantal thema’s ook een redelijk goed beeld ontstaan.
Gezondheidszorg
De VVD en ChristenUnie willen de “vrije artsenkeuze” afschaffen(!).
Dat is het einde van de restitutiepolis. Waardoor je zorgverzekeraar bepaalt naar welk ziekenhuis je gaat of welke fysiotherapeut of psycholoog je mag behandelen.
Een, in mijn ogen, zeer ongewenst plan. Als zorgvrager moet je in mijn ogen zelf regie kunnen houden over de zorg en niet een commerciële partij die alleen maar geld wil verdienen aan het verzekeren van mensen.
Hypotheekrenteaftrek
GroenLinks-PvdA, D66, ChristenUnie en Volt willen deze verder inperken. De hypotheekrenteaftrek is de laatste jaren al afgebouwd. In het regeerakkoord van het kabinet Rutte 3 is echter besloten om de hypotheekrenteaftrek vanaf 2020 versneld af te bouwen. Tussen 2020 en 2023 ging de aftrek daarom met 3 % per jaar omlaag.
Eigenwoningforfait
ChristenUnie en Volt, willen snoeien in het eigenwoningforfait. Meer belasting betalen dus voor wie een eigen woning bezit. Naast dat ChristenUnie en Volt ook al de hypotheekrenteaftrek verder willen verlagen.
Huur (sociale huurwoningen)
JA21 wil huur verlagen, VVD wil huren bevriezen.
Onderwijs
VVD en CDA willen bezuinigen op het onderwijs.
Studiemigratie
NSC, VVD, CDA en de SGP willen lagere studiemigratie zien te bereiken door, in navolging van Omtzigt’s NSC, Nederlands weer verplicht te stellen op de bachelor (m.n. universiteit) opleidingen.
Lastenverzwaring voor ouderen en gezinnen
GroenLinks-PvdA schaft de ouderenkorting af. Dit is een lastenverzwaring voor gezinnen van 5,4 mld euro. Ook de algemene heffingskorting voor AOW-gerechtigden wil GroenLinks-PvdA afschaffen. Dit is een lastenverzwaring voor gezinnen van 5,2 mld euro. Ook de alleenstaandeouderenkorting willen ze afschaffen.
Volt schaft de algemene heffingskorting, arbeidskorting, inkomensafhankelijke combinatiekorting, ouderenkorting, alleenstaandeouderenkorting en de heffingskorting voor groene beleggingen af. Dit is een lastenverzwaring voor gezinnen van 78,4 mld euro. Ook Ja21 schaft zo’n beetje alle kortingen af.
ChristenUnie en VVD willen de ouderenkorting verhógen en CDA wil het langzaam afbouwen. Maar ChristenUnie schaft de algemene heffingskorting af. Dit is een lastenverzwaring voor gezinnen van 34,2 mld euro.
SGP schaft de algemene heffingskorting af zonder doorwerking in de hoogte van de bijstands- en de AOW-uitkering. Dit is een lastenverzwaring voor gezinnen van 26,1 mld euro.
De armoede daalt? Op korte termijn wel..
Bij een aantal partijen daalt volgens het CPB de armoede desondanks. Dat is mede te danken aan nieuwe ‘subsidiepotjes’ en theoretische oplossingen. Zo wil PvdA-Groenlinks een nieuw belastingstelsel invoeren met maar liefst zes(!) schijven. Iets waar de belastingdienst natuurlijk helemaal niet klaar voor is en ook de komende jaren niet zal zijn.
Bij JA21 stijgt de armoede juist. Of die daling op de langere termijn ook doorzet of bestendig is, is nog de vraag (zie verder).
Minimumloon omhoog
Het verhogen van het minimumloon – wat sommige partijen willen – is dat nu wel zo slim is? Daar heb ik in het verleden al eens wat over geschreven.
Voorstanders van het verhogen van het minimumloon zijn onder andere Groenlinks-PvdA en ChristenUnie. Dat doet echter niet veel voor de armoedebestrijding. Het zal, mijns inziens, leiden tot een loon-prijsspiraal (met als gevolg dat bedrijven mensen gaan ontslaan en vertrekken naar het buitenland of failliet gaan) en daarbij is de armoedegrens ruimschoots lager dan het minimumloon.
Op dit moment is het minimumloon zo’n € 1995/maand. Netto blijft daar, als je via berekenhet.nl kijkt, € 1894,- van over (€12,11/uur bij 38 uur). Verhoog je dit naar € 16/uur (Groenlinks-PvdA) dan is dat een bruto maandloon van € 2634,–. Een loonstijging van bruto € 639,– per maand. Maar netto blijft er € 2.277 over, een stijging van nog geen € 300/maand.
Heb je als MKB-ondernemer 10 mensen in dienst, dan betekent dit dat je op jaarbasis, bij een verhoging conform de wens van Groenlinks-PvdA, alleen al aan loon € 76.680 (= 3 extra personeelsleden!) moet uitbetalen. Je krijgt die personeelsleden niet, maar je mag ze wel betalen.. De ChristenUnie wil het minimumloon zelfs naar € 18 per uur (€ 2964/mnd) verhogen.
Een partij als NSC is een van de weinigen die het minimumloon niet zo extreem wil verhogen maar wil inzetten op een andere oplossing: de kosten verlagen. Bijvoorbeeld energielasten, belastingen e.d. De VVD verhoogt het minimumloon met 5 procent waardoor ze in 2028 uitkomen op 16,72 euro per uur. Het CDA wil “een adequate verhoging van het wettelijk minimumloon” als maatregel om “de bestaanszekerheid van werkende armen te garanderen”.
De werkende armen zijn echter niet per definitie mensen die een minimumloon krijgen. Daarnaast is er sprake van een hefboomwerking. Verhoog je het minimumloon, dan stijgen belastingen op het inkomen en dalen de toeslagen die men ontvangt. Per saldo zal dan het besteedbaar inkomen in mijn ogen niet stijgen.
Pensioen
NSC wil dat de nieuwe pensioenwet aangepast wordt, BBB wil de wet helemaal van tafel hebben. Onder andere CDA, D66, VVD, SGP en ChristenUnie willen de nieuwe pensioenwet, ook wel het “casinopensioen” genoemd, handhaven.
D66 wil de koppeling van de AOW aan het minimumloon loslaten, zodat minimumloon kan worden verhoogd zond dat mensen in een uitkering of die AOW ontvangen hiervan mee mogen of kunnen profiteren. Het CDA wil de koppeling juist in stand houden, net als SP, PvdD, PvdA-Groenlinks.
Die laatste partij wil tevens “het pensioengeld inzetten voor verduurzaming en maatschappelijk verantwoorde activiteiten”, dit in tegenstelling tot VVD en BBB. VVD wil dat pensioenfondsen weer kunnen gaan beleggen in de wapenindustrie (defensie).
Bezuinigen op innovatie
Naast dat veel partijen door hun eis om het minimumloon te verhogen het veel bedrijven moeilijker gaan maken, willen VVD, GroenLinks-PvdA, CDA, ChristenUnie, JA21 en SGP flink bezuinigen op het Nationaal Groeifonds, of het zelfs helemaal schrappen. Dit fonds is bedoeld om innovatie met miljarden te stimuleren. NSC wil dit fonds ook schrappen, maar doet niet mee aan de wedstrijd wie het hoogste minimumloon eist.
Klimaat
“De SGP en JA21 schrappen deels in het Klimaatfonds: bij JA21 blijft alleen de subsidie voor kernenergie over. GroenLinks-PvdA wil juist geen geld aan kernenergie uitgeven” (NRC), NSC wil het klimaatfonds schrappen.
“Het PBL waarschuwt dat bij de partijen die de uitstoot van broeikasgassen en stikstof het meest terugdringen – D66, Groenlinks-PvdA en Volt – het risico ook het grootst is dat agrarische en industriële bedrijvigheid zich verplaatst naar het buitenland. [..] Ook al verminderen D66, GroenLinks-PvdA en Volt de uitstoot van broeikasgassen als CO2 aanzienlijk, het is niet waarschijnlijk dat ze hun eigen hoge klimaatdoelen halen.” (NRC).
Tel dit op bij de, door de linkse partijen gewenste, extreme verhoging van het minimumloon en dan is het duidelijk dat eerdergenoemde daling van de armoede, onder links, niet lang zal duren. Dat constateer ook het CPB die vaststelt over de plannen van GroenLinks-PvdA: “Op langere termijn loopt het begrotingstekort weer op.”
___
Bronnen